Di Sait Vo Lusérn



19/05/2017
()

SETZAN NAÜGE VAÜCHTN, SETZAN NAÜGEZ LEM

Sidar di djardar '30 atz Lusérn venntmase hèrta auz pan långes zo setza naüge vaüchtn




Ogni primavera, nel mese di maggio, la popolazione di Luserna è solita festeggiare “La festa degli alberi”, tipica tradizione portata avanti dai bambini del paese che piantano, insieme al Corpo Forestale, degli abeti come segno di ringraziamento per la prosperità della natura. Anche quest’anno il servizio educativo 0-6 anni “Khlummane Lustege Tritt” ha organizzato per il 23 maggio una bella giornata dedicata alla natura in località Malga Campo.

Azpe alle di djar, haür o, izta gerift madjo, un in kompanjia pinn gesinga von kuko, hefpar å zo pensàra auzorichta di “Festa degli alberi”. Atz 23 von madjo paiparaz alle in platz zo giana in kompanjia pinn khindar vodar schual “Khlummane Lustege Tritt” au affon Kåmp zo setza di vaüchtla, zo vaira un dena z’èzza an guatn vormaz ka dar Silva un kan Gigi.
Zo bizza mearar un inntschraibase vor in vormaz matma rüavan å odar pasàrn in bibliotèk.
Ma vo bo khintar auz disar vairta?
Zoa zo bizza mearar habar gevorst ummar pa lånt un dena saibar gånt ka dar Adelia Baiz, ünsar “maìstra Adelia” boda, vor 16 djar hatt gelirnt in di schual vo Lusérn un dena hatt vürgetrak alle di traditzióngen von lånt pittar Pro Loco.
Di Adelia hatt kontàrt ke di “Festa degli alberi” hatt nèt an nåm azpe biar umbrómm ’z iz a vairta augerichtet von fascismo in di djar ’30 in kompanjia pinn forestèl un pinn aministratzióngen vo alln in kamöundar.
An earstn iz nét gest dar vairta von balt, ma ånzi, alle di khindar håm gesetzt an puam, quase hèrta vo froumen odar khlummane öpfln.
Un asò, in di djardar ’40 un ’50 alle di haüsar vo Lusérn håm gehatt an puam nåmp: ummandar vo dise, furse dar lest, mamen no seng atti stiage von alt haus von Zanöl, au pa Ekk.
Dena in di djardar ’50 hattma ågeheft zo machase inn in balt un zo setza nidar ploaze vaüchtn, asò di khindar vodar schual, pinn maìstre, pinn saltàro un pittar djunta von Kamou soin gånt, vor draizekh djar, hèrta affon Kåmp un sèmm soinsa gestånt in gåntz tage.
Gianante vürsnen pinn djardar, di püam in lånt soin khent gehakht zoa zo macha au åndre haüsar odar peng in problèma von khatzan. Dise djar o, defàtti, soinda gest vil khatzan in lånt un, pitt dise püam nåmp in haus vil vo dise vichar soin augekrablt un gånt in pa vestadarn fin inn in di khåmmarn un sèmm håmsa buschìst.
Vor ditza o, vil laüt håm gehakht di altn püam nåmp in haüsar.
In di djardar ’80 anvétze, di “Festa degli alberi” iz khent offegetånt alln in lusérnar: alle di laüt soin gånt zo vuaz au pa bege von Kåmp un nå izta gånt dar Aldo Slanzi pinn tratór pinn karétt augevazzt pitt alln in sachandar zo khocha a pastasùta vor alle, proat un züdje, spuma un boi zoa zo vaira alle in kompanjia. Nå zo helvanen izta hèrta gest dar Osvaldo boda, in di sèlln djardar, iz gest dar arbatar von Kamou.
Asò di “Festa degli alberi” iz khent a traditzióng vor di khindar un vor alle di lusérnar. ’Z djar 2006 izta khent augespèrrt di schual vo Lusérn un fin ’z djar 2014 disar vairta iz khent gemacht lai a parana bòtta; est in dise lestn drai djar di maìstre von naüge servìtzio vor di khindar vo biane månat afti sèks djar, håm bidar augerichtet disa traditzióng bèkslante hèrta platz: a bòtta au affon Kåmp, a bòtta in Milegruam un vert inn in di Frèttla.
Haür, azpe bar håm geschribet an earstn, paiparaz alle an erta 23 von madjo!

Daniel von Polèz

 

Trentino, Di Sait vo Lusérn, venerdì 19 maggio 2017
SETZAN NAÜGE VAÜCHTN, SETZAN NAÜGEZ LEM

CONDIVIDI